Zamanın Hakikati Ve Önemi

Fahrettin YILDIZ

 Zaman nedir? diye kendi kendime soruyor ve elimin altıdaki sözlüklere bakarak bu sorunun cevabını bulmaya çalışıyorum. Merakla açıyorum sözlüklerin “zaman” maddesini ve orada zamanın “alemin varlığının başlangıcından sona ermesine kadarki müddet, insan eylemlerinin tamamını kendinde barındıran hayat içindeki hareket, bir iş veya oluşun içinde geçtiği süre, bir olayın başı ile sonu arasındaki parça, bir bütünden ayrılan, ayrı sayılan veya artakalan şey” diye ifade edildiğini ve tanımlandığını görüyorum. Ya o bütün nedir? diye sorduğumda ise sözlüklerin sustuğuna şahit oluyorum. Sanki zaman bir daire... Ne başını bulmak mümkün onun ne de sonunu! 

Ama merakım bir türlü bırakmıyor yakamı. Sürekli soruyor nedir zaman nedir? diye. Beklide o Merhum Necip Fâzıl’ın ifadesiyle “ izi, gölgesi ve lekesi olup kendisi olmayan bir hırsız. Zira onun çarkları herkesi öğütüyor. O her yerde ve her şeyin içinde. Acemde ve Çin’de… Kime kaçsak ondan ha yakın ha ırak. Kime kaçsak ondan ya sema ya toprak…” ( Çile, s.267 ) Bu ihtimaller birbirini izlerken bir bilgenin şu sözlerine rastlıyorum bir başka eserde. O: “ânı yakalayan adam tam adamdır” diyor ve : “Zamanın ne olduğunu tam olarak kim bilebilmiş ki? İş önemini ve değerini bilmekte onun” diye de ekliyor. Böylece kafamdaki soru da cevabını bulmuş oluyor. Öyle ya zaman hayat içindeki hareket, bu ritmik hareketin vaz’i/uzlaşımsal sayımı, yani salise, saniye, dakika, saat, gün, hafta, ay, yıl ve asır olabilir. Bu da hareketin dışında bir şey olmadığı, olmuş-bitmiş ve olacak olayların, hareketlerin bulunduğu anlamına gelir. T. Aqunas’ın dediği gibi: “ olmuş olaylar olmasaydı geçmiş zaman, olan olaylar olmasaydı şimdiki zaman, olacak olaylar olmasaydı da gelecek zaman olmayacaktı.” Şunu da ilave edelim ki TV’deki görüntüleri “canlı” gibi gösteren, film şeridi üzerine düşen görüntülerin hızlı olarak geçişidir. İşte insandaki şuur da film şeridine benzer. Kopuk olmadığı için ya hareketsizliği, yani boşu kavrar ya da olayları seri olarak kavrayıp “önce” ve “sonra” kavramlarını türetir. (İlhâmiyyât, s.184) Kısacası zamanı “ hayat içindeki hareketin ve oluşumun insan bilinci tarafından idrak edilmesi” diye tanımak mümkün olsa da onun hakikatini ve mahiyetini tam olarak bilmek mümkün değildir.
 
Bu yüzden de zamanın ne olduğundan çok onun değerini bilmek önemlidir. Çünkü bütün işler zaman içinde olup sonuçlanmakta, insan ve hayat zamana boyun eğmekte, ömür Allah’ın elinde olduğundan insan da yarınına hükmedememekte, vakti kaçırmak ise eylemi buharlaştırmakta, bu da bir türlü yağmur olamadığı için yere inse bile orayı ıslatamamaktadır.
 
Öyleyse insan zamanın önemini ve değerini iyi idrak etmeli, hacmi ne olursa olsun iyilik işleyerek onu yenilemeli ve bereketlendirmeli, bunun için de zamanı iyi değerlendirme bilincine ve duyarlılığına sahip olmalıdır. O, realitedeki olumsuzluklara bakarak ümitsizliğe kapılmamalı, dahası “bu olumsuzlukları düzeltmek yüzyıllar alır” bahanesine sığınarak utanç verici tembelliklerini meşrulaştırmaya çalışmamalıdır. Şayet tembellik edilmez de ömür sermayesi doğru kullanılır ve zaman iyi değerlendirilirse hayat bahçemizdeki maddi ve manevi hasadımız daha da bol olabilir.
 
Sonuç olarak zamanın eritip tüketemediği iki değer vardır. Bunlar da “sahih iman ve Salih amel”dir. Sahih iman, insanı aksiyona ve harekete geçiren manevi bir enerjidir. Böyle bir imanın varlığına şahadet eden en bariz olguysa amel-i salihtir. İşte yaşadıkları zamanı bu iki değerle donatma başarısını ve becerisini gösterenler dünyada zarar etmeyecek, ahirette de hüsrana uğramayacaklardır. (krş. Asr 103/1-3 ) Ayrıca zaman kadar onun “farz olan ameli”nin de önemli olduğunu unutmamak gerekir. Bunun nasıl olacağına ise bundan sonraki yazıda açıklık getirilecektir.