Taraklı'da Ramazan Kültürü

İzzettin KÖMÜRCÜ

Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof Dr Mehmet Erkal “Taraklı’da Ramazan Kültürü Ve İftar Sofralarında Yemek Çeşidi Kültürü Çok Farklıdır Dedi.

Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi SAÜ Eski dekanı Taraklı’lı Prof Dr Mehmet Erkal Taraklı’da ramazan ayında eğlence kültürü ile iftar sofralarında yemek çeşidi kültürünün çok farklı olduğunu söyledi.
Prof Dr Mehmet Erkal ;
“Taraklı ilçesinin Sakarya İline 65 kilometre uzaklıkta Bolu ve Bilecik İllerine sınır şirin bir Osmanlı kasabasıdır. Gerek mimari gerek doğa güzellikleri gerekse de sosyal dokusunun bozulmaması ile tanınmış son zamanlarda yazılı, görsel yerli ve yabancı basında yer alarak “Taraklı’ da Kapılar Kilitlenmez” “Taraklı’ da Ahilik geleneği yaşatılıyor” gibi haberlerle dikkat çekmeye başlayan İstanbul’un dibinde keşfedilmemiş bir hazine olan yerleşim yeridir.
Taraklı’ da Ramazan Kültürü çok farklıdır. Taraklı’ lı Ramazan ayını üç ayların
Birincisi olan “Recep” ayından itibaren karşılamaya hazırlanır. Amaç Ramazanı dini yoğun bir atmosfer içerisinde geçirmektir.
Ramazan gelmeden önce kadınlarımız “yufka” adını verdiğimiz özellikleri olan unlu yiyeceklerden yapmaya başlarlar.”Yufka” hazırlıkları ramazan ayında yetecek şekilde yapılır. Yapılan bu yufkalar ıslatılarak evin boş odasında muhafaza edilir. Ramazanda sofralarımızda vazgeçilmez, olmazsa olmaz nimetlerindendir.
Taraklılının bir özelliklerinden biride ramazan öncesi sürdürdüğü bir işi mutlaka ramazan gelmeden tamamlaması gerekir. Ramazan ayını işle değil bir başka hava içerisinde yaşamak ister. Bunu anlatmamız zor olur. Ancak yaşamak gerekir. Günler öncesi deyim yerinde ise “Ramazan görünmeye başlar” Ramazan rüzgârı her tarafa hâkim olur. Özellikle Ramazan ayında Taraklı geceleri daha hareketli ve canlıdır. Gündüz sabah namazından sonra ilçe merkezinde kimseyi göremezsiniz. İnsanlar uykudadır veya istirahattadırlar. Bir hareketlilik canlılık yoktur. Ancak namaz vakitlerinde camilerimiz dolu olur.
MUKABELE: Taraklı’da Camilerimizde Ramazan ayında mukabele okunur. Mukabele otuz cüz olan Kuran’ı kerimin her cüz’ünün yani 20 sayfasının ezbere hafızlar tarafından paylaşılarak okunmasıdır. Taraklı’da iki tür mukabele okunur. Bunlardan biri ikindi namazından sonra okunur. Hafızlar okuyacakları cüz’ü paylaşırlar. Mihrabın yanında yan yana oturarak okurlar. Bu mukabele ramazandan üç gün önce başlar ve Kadir Gecesinde bitmek üzere programlanır. Ve Kadir gecesinde de o mukabelenin duası yapılır.
İkinci mukabele ise sabah namazından önce okunur. Aynı şekilde okunan mukabele ramazan ayının birinci günü başlar. Bu mukabelenin duası da bayram sabahı bayram namazından önce yapılır. Bu mukabelede iki önemli amaç vardır.
Birincisi okunması ve dinlenmesi bir ibadet olan yüce kitabımızın ramazan hürmetine bereketinden faydalanmak beldemizin şehrimizin ülkemizin ve islam âleminin huzuru, birliği, bütünlüğü için bir dua manası taşır.
İkinci önemli amaç ise Kur’an tutulur. Yani Kur’an-ı Kerim’i koltuğunun altında camiye götürenler güzel okuyan ve zaten hafız olan kişilerden hatalarını düzeltmek amacı ile aynı zamanda hatim indirmek amacıyla Kur’an tutarlar.
Bu kültür özellikle kadınlarda % 90 lara varır
.
TARAKLI’DA RAMAZAN GECE YAŞANIR:
Taraklı’da özellikle Ramazan ayı gece yaşanır. Halkımız sahura kadar kendi arasında sohbetler yaparlar. Herkes ramazan ayını tatlı bir şekilde geçirme gayreti içerisinde olur.
Geceleri Taraklı’ da özel bir simit çıkar. Susamsız ve pekmezin içerisinde hazırlanmış simittir. Türkiye’nin her yerinde olduğu gibi ramazan pideleri yapılır. Özellikle akşam saati fırınların önünde pide kuyrukları oluşur. Buradaki sohbet ve muhabbet doyumsuzdur.

TEMCİD GELENEĞİ:
Taraklı’ya özel temcid vardır. Temcit’in ne olduğunu sorduğumuzda “temcid pilavı” denir.
Temcid çok derin ve anlamlı manaları içerisinde barındırır. Temcid bir ilahiler manzumesidir. Sahur vakti davuldan bir saat önce gençler tarafından minarelerden söylenir. Taraklı’ da altı camii vardır, her cami minaresine opn’ar kişi çıktığında 60 kişi tamamen şifai ve kulaktan duyma ve büyüklerden talim etme dediğimiz öğrenme ile devam eden bir gelenektir. Ne zaman başladığı hiç bilinmemektedir. Belki de kökeni Selçuklular’ a kadar uzanır.
Temcid adıyla anılan musiki Taraklı’da farklıdır. Amaç bakımından farklıdır, musiki bakımından farklıdır, söz ve dizeler bakımından farklıdır.
Anadolu’muzun bir çok yerinde davul herkesin bildiği gibi sahur vakti kapı kapı dolaşarak büyük gürültü ile çalınır. Bu davul evin ahalisini sahur yemeğine kaldırır. Oysa ertesi günü çalışmak mecburiyetinde olan evin erkeğini rahatsız etmeden sahurdan 1 saat önce kendine özgü musikisi ile makamı ile temcid dediğimiz musiki sesini duyan kadınlar “pilav yapmak” ve sahur yemeği hazırlamak için kalkarlar.”Temcid Pilavı” sözü de tahminen buradan gelmektedir.
Yurdumuzun belirli yerlerinde var olan ancak kaybolan sadece Taraklı’da yaşamaktadır. Temcid metnini incelediğimiz zaman, zaman içerisinde ilaveler yapıldığı ortaya çıkmaktadır. Temcid genellikle Hz Peygamberimizin ahlakını, davranışlarını Hz Hasan, Hz Hüseyin’in menkıbesini, hikâyelerini manzum bir şekilde anlatan dizelerden oluşmaktadır.

TARAKLI’DA RAMAZAN SOFRASI
Taraklı’da ramazan ayının bir birleştirici yanıda akrabalar hep bir arada ağaçtan yapılan sofralarda yemek yerler. Yani ramazanda herhangi bir kişinin evde tek başına hanımı ile beraber iftar yaptığına az rastlanır. Mutlaka sülale olduğu gibi toplanarak 15 kişilik sofralarda kadın ve erkekler ayrı olma üzere otururlar ve akşam ezanının okunmasını beklerler. Ezan ile birlikte oruçlarını açarlar Böylece bu davranış aileler arasında birliğin ve dirliğin pekişmesine vesile olur.Bu ramazan sofralarımızın ayrı bir özelliği vardır.Madem ki akrabalarla ailece beraber yemek yiyoruz evde bir hazırlık safhası olur.Bu hazırlık safhasını yakın akrabanın kızları, gelinleri iştirak ederler. Ev sahibi hanıma yardım ederler.
Sofralarımızda çorba olur. Bu mutlaka mercimek çorbası ya da maydanozlu şehriye çorbasıdır. Çorbadan evvel sofralarımızda iftariyelikler olur Bu iftariyelikler rendelenmiş peynir, zeytin, reçel ve hurmadan ibarettir. Taraklı’ ya özgü olan Köpük Helvası dediğimiz helva çeşidi de sofralarımızın vazgeçilmezlerindendir.
Ramazan sofralarımızda mutlaka bir etli yemek olur. Bu nohutlu et yada, etli patlıcan olur. Peynirli yufka böreği yada ıspanaklı börek yine sofralarda mevcuttur. Pilav mutlaka mevcut olur. Sofralardaki kompostolar erikten yapılma olur. Bu komposto çeşidi yapılırken Taraklı Eriğinden olması gerekir. Çünkü Taraklı Eriği de çok faklıdır. Diğer erikler sıcak suya atıldığı zaman çabucak dağılırlar. Taraklı’ da yetişen erik çekirdeğinin etrafında toplanır. Önemli bir içeceğimizdir. Midenin hazmı açısından sarımsaklı yoğurtlu kızartma kabak ya da biber kızartması veya ıspanaktan yapılan yine yoğurtlu borana dediğimiz yemek çeşitlerimiz ramazan soframızı süsler. Tatlı olarak da baklava, şekerpare ya da kadayıf Taraklı da ramazan sofralarımızda yer alan tatlı çeşitlerimizdir.
Ne hikmetse Taraklıda İftardan önce akşam namazı kılmadığımız için yemekten sonra aile içerisinde oluşturulan cemaat ile akşam namazı birlikte kılınır.
Namazdan sonra mutlaka aile büyüklerine kahve ikramı yapılır. Ardından çaylar içilir. Son olarak da teravih namazı kılmak için camilere dağılır. Namaz sonrası parklar olmak üzere ilçedeki kahve önlerinde ve dükkânlarda sahura kadar sohbetler devam eder” dedi